Monthly Archives: February 2022

New Book: Dressing Modern Like Our Mothers: Dress, Identity, and Cultural Praxis in Oromia

(17 February 2022, A4O) Author Peri Klemm has published new book titled ‘Dressing Modern Like Our Mothers: Dress, Identity, and Cultural Praxis in Oromia’.

Oromo women live as traders, wood carriers, shepherds, and farmers in and around the ancient trade center of Harar, Ethiopia. They have lived with the uncertainties of drought, famine, war, and political unrest for several generations and experienced poverty, disease, and severe restrictions in personal freedom.

These same women, both young and old, adorn themselves with an array of body modifications and supplements.

What is it about the objects and practices themselves that appear to hold such significance? This rich ethnography illustrates why Oromo women decorate their bodies in particular ways and why they invest so much timeand effort in doing so.

By tracing the development of dress within the Oromo social system from the mid-nineteenth century to today, and through a close examination of dress activated on the body in particular contexts like lifecycle rituals, spirit possession practice, and nationalist movements, the reader will uncover how truly valuable a woman’s decorated body is as an aesthetic and symbolic system.

The cover features a painting of an Afran Qallo Oromo woman by the talented Yadesa Bojia.

You can order the book online from the following links.

Africa world press books: https://africaworldpressbooks.com/dressing-modern-like-our-mothers-dress-identity-and-cultural-praxis-in-oromia-by-peri-m-klemm-hb/

Amazon: https://www.amazon.com/Dressing-Modern-Like-Our-Mothers/dp/1569027803

Tarkaanfii Lagannaa Nyaataa Hooganootaafi Qondaalota ABO Geessees Fi Haala Keessa Jiran

(A4O, Gabaasa Addaa, Finfinnee, 14/02/2022) Tarkaanfii lagannaa nyaataa Hooganooti fi Qondaaloti ABO hidhaa keessa jiran gaggeessanii fi haala isaan keessa jiran irratti gabaasa addaa qindeeffame.

Hoogganootni fi qondaalotni ABO kanneen akka :

Jaal Mikaa’el Booran,

Jaal Kennesaa Ayyaanaa,

Jaal Lammii Beenyaa,

Jaal Dawwit Abdataa,

Jaal Battee Urgessaa fi

Jaal Gadaa Gabbisaa kan jedhaman miseensota fi hoggantoota ABO biroo waliin yeroo turtii waggaa lamaaf hidhaa Keessa turuun ni yaadatama.

Waggaa lamaan kana kessatti garii isaanii manni murtii bilisa isaan gadhiisee, garii isaanii abbaa Alangaa <<himata irraa hin qabu, >> jedhee, kaan ammoo himatni homaatuu osoo itti hin dhihaatiin haala ulfaataa ilmaan namaaf hin malle keesaatti bakka tokkorraa bakka biraatti adaraa kennamaa dabarsan.

Manni murtii adeemsa seeraan bilisa isaan godhus Koomishiniin Poolisii Oromiyaa itti cichee isaan gadhiisuu dide.

Dhimma isaanii yeroo gaafataniis, Poolisiis ta’e qoratan, << Dhimmi keessan nu bira miti, furmaata isiniif kennuu hin dandeenyuu! >> deebii jedhu argataa turan.

Baatii jahan darbe ammoo bakka maatii, abukaatoo fi ummatni isaan hin arginetti geessanii dhoksaatti hidhan. Gaaffii mirgaa isaan deddeebisanii kaasaa turaniif afaaniin sobuu malee falli hin argamne.

Kanaaf isaaniis dhumarratti hidhaa seeraan alaa, roorroo fi daba kana jalatti roorrifamaa jiraachuurra du’a nuuf wayya jedhanii takkaahuu hiikamuu ykn kabajaan falmataa du’uuf murteessanii waliif kakachuun gaafa Guraandhala 1, 2022 lagannaa nyaataa eegalan.

Yeroo kanatti qondaalotni Koomishiniin Poolisii Oromiyaa itti deddeebi’an, << Dhimmi keessan guyyaa muraasa keessatti furamaa nyaata nyaadhaa!>> jedhanii kadhatan. Isaanis, << takkaahuu ammuma nu furaa, ykn nutu of fura!>> jechuun ejjennoo isaaniitti cichan.

Kana gidduutti gaafa 05/02/2022 Jaal Kennesaa Ayyaanaa waan laaffataniif hospitaala geeffamanii yaalii xiqqoo booda deebifamanii lagannaa eegalanii guyyaa saddeet booda lubbuu isaaniif waan sodaataniif bakka dhoksaatii isaan baasuun Q/P/B/Magaalaa Buraayyuutti isaan darbatan.

Achitti lagannaa waan itti fufaniif gaafa guyyaa kurnaffaa manguddoonni Waldaa Maccaa fi Tuulamaa, Abbootiin Gadaa fi Haadholii Siiqqee marga qabatanii jilbeenfatanii itti booyan.

Obbo Dirribii Damisee fi Pirooeser Asaffaa Tafarraa isaan keessatti argamu. Isaanis haala suukanneessaa keessatti dararaman ibsaniifi , << hidhaan seeraan alaa fi roorroo hamtuu kana keessa hiikamuu ykn murtii keenyan of furuu qabna!>> ejjennoo jedhu ibsaniif.

Yeroo kanatti manguddoonni jilbeenfatanii, << Nuti gama keenyaan dirqama ofitti fudhannee dhiibbaa kamuu ni goona, isin hanga tole nuuf jettanitti hin deemnu!>> jechuun imimmaan buusanii isaan kadhatan. Hoogganooti fi qondaaltonni ABOs kabaja manguddootaaf jecha mana yaalaa deemuuf waliigalan.

Haala Kanan gaafa guyyaa kurnaffaa galgala hospitaala seenanii gaafa guyyaa kudha tokkoffaa hospitaala Poolisii fi Beetezaataatti yaalaman.

Qormaata hospitaalatti taasifamaniin Jaal Battee Urgessaa dhibee tiruuf saaxilamuun hubatame. Hundi isaaniituu miidhaa qaamaaf waan saaxilamaniif hanga qaamni isaanii deebisee of danda’utti guyyaa Shanan itti aanan nyaata sasalphaa ogeessi fayyaa tartiibaan akka fayyadaman gorse fudhatu. Amma nyaata sasalphaa eegalaniiru.

Ethiopia Government forces kill 14 civilians in Oromia

Ethiopian Human Rights Commission, the independent organization funded by the Government of Ethiopia, today exposed the assassination of 14 civilians in Oromia Region by the Oromia Special Force at the end of last November.

The traditional leader of Kereyu – Abba Geda Kedir Hassen, is among the 14 civilians killed (described as ‘extra judicial killing’ in the report) by the Oromia special force, according to the report of the Commission released today. The report stated that the revenge killing by the Oromia special forces has occurred around Fentale – Metehara area in Oromia region of Ethiopia a day after 11 Oromia special force members are killed by unknown armed group.

The 8 pages report of the Commission has interviewed 46 witnesses. The report released in Amharic language stated that before killing the civilians the Oromia Special force members has taken the 30 civilians and made 14 of them to lie on the ground and assassinated them.

It is stated that before taking them to the bush for assassination, the members of the special forces of Oromia have asked the dead to tell them who killed their 11 colleges (members of Oromia Special forces) the previous day.

After the brutal revenge killings of the 14 civilians who are members of the Kereyu Michle Geda Jilla tribe, the relatives of the dead are forbidden by the killers (members of Oromia Special forces) from taking and burying their family members, according to the report. So far neither Oromia Police nor the attorney general of the region or that of Ethiopia has responded for the investigation of the Commission.

It is recalled that about a week ago, at the outskirt of Addis Ababa around Burayu area 3 civilians (followers of the Ethiopian Orthodox Church) are killed by the Oromia special force members during the celebration of Ethiopia’s Timkat (Epiphany). The three civilians are allegedly killed for weaving Ethiopia’s old smooth green, yellow and red colored flag.

Following the killing Ethiopia Government Communication Service head Legesse Tulu has indicated that the issue is being investigated. Meanwhile so far neither the Oromia Region nor the federal Government of Ethiopia has issued public statement about who from the Oromia special force have assassinated the three individuals and what action has been taken against them.

The Commission in its report urged the Government of Ethiopia to compensate the relatives of the people who lost their lives and those who are sustaining severe injuries due to the attack by the Oromia special forces.

Before the investigation of the Commission, the Government media at the time reported that the 14 civilians are killed by the armed group designated as a terrorist group in Ethiopia – Oromia Liberation Front (OLF-Shene).

በከረዩ የሚችሌ ገዳ የጅላ አባላት ግድያ ላይ የተደረገ የምርመራ ሪፖርት

የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ኮሚሽን (ኢሰመኮ) በኦሮሚያ ክልል ምሥራቅ ሸዋ ዞን ፈንታሌ ወረዳ በኅዳር 22 ቀን 2014 ዓ.ም. የከረዩ የሚችሌ ገዳ አባላት አርዳ ጅላ ላይ በተፈጸመ ጥቃት የሕይወትና የአካል ጉዳት ስለመፈጸሙ በደረሰው ጥቆማ መሰረት፣ ከታኅሣሥ 7 እስከ ታኅሣሥ 12 ቀን 2014 ዓ.ም. በቦታው በመገኘት ምርመራ አካሂዷል።

Some of Karrayyu’s Gadda Michille leaders, Councilors and Qallu (Spiritual leaders) who were executed on December 1, 2021

Dhaabbileen Oromoo Jaatamaa ol Ta’an Marii Biyyalessaa Irratti Yaaddoo Qaban Ibsan

Finfinnee, Amajjii 21/2022-Dhaabbileen hawaasaa Oromoo jaatamaa ol ta’an hundeeffamuu Komishiini Marii Biyyalessaa Itoophiyaa ilaalchisuun ibsa kennan. Yeroo jalqabaaf dhaabbilee Sivikii, Falmattoota Mirga Dhala Namaa fi Waldaalee Hawaaasaa Oromoo idil-addunyaa walitti dhufanii marii biyyaalessaa adeemsifamuuf jiru irratti yaaddoo qaban ibsan.

Sadaasa darbe manni maree bakka bu’oota uummaataa labsii hundeeffama Komishiini Marii Biyyaalessaa raggaasisuun isaa ni yaadatama. Manni  maree bakka bu’oota uummaataa labsiin kun beekumsa biyyaa keessaa fayyadamuun furmaata waaraa ni fida, akkasumas duudhaalee hawaasaa walitti ni hidha jedhe. Manni marichaa hoggansa Komishiini Marii biyyaalessaa uummataan akka kadhimamuu fi mana maree bakka bu’oota uummaataatiin akka ragga’u eere.

Dhaabbileen kunneen adeemsa fi tarkaanfileen marii biyyaalessaa keessatti  fudhatamanii amanamuummaa uumuun marii dhugaatiif haala ni mijeessuu danda’an lafa kaa’an. Ibsi kun marii biyyaalessaan dura tarkaanfilee fudhatamuu qaban tarreessa. Isaanis Lammilee waraanan miidhaman hundaaf haal duree tokko malee deeggarsa namooma adda hin cinne taasisuu, hidhamtoota siyaasaa hunda haalduree tokko malee hiikuu fi Humnootni alaa hunduu,  keessumaa humni nageenyaa, loltootni fi basaastotni Ertiraa, Itoophiyaa keessaa akka ba’an  dabalata. Dhaabbileen Oromoo kunneen  mootummaa Itoophiyaa fi qooda fudhattoota hundaaf tarkaanfii waraana dhaabsisuu fi marii walabaa, hunda haammate fi hunda hirmaachise akka taasifamuuf qooda isaanii akka ba’atan waamicha dhiyeessan. 

“Marii  biyyaalessaa keessatti adeemsii fi tarkaanfileen fudhataman amanamuummaa uumuun marii dhugaatiif haala mijeessa. Kunis Oromiyaa keessattii  fi naannoollee hundatti alatti dirree siyaasaa jiru bal’isuun miidiyaaleen walabaa akka jiraatan, mariiwwaan bu’uraa fi lammilee hundaa hirmaachisu taasisutu barbaachisa. Haaluma kanaan marii bal’aani fi hirmaachisaan qamoolee dhimmi ilaallatu waliin,yeroo, turtii, raawwii, iddoo, qabiyyee, saffisa, adeemsa, fi hojiirra oolmaa marichaa irratti akka taasifamu irra deebi’uun waamicha dhiyeessina.” jedha ibsichi. 

Ibsa Guutuu

Ibsa hundeeffama Komishinii Marii Biyyalessaa (KMB) Itoophiyaa ilaalchisuun Dhaabbilee Sivikii, Falmattoota Mirga Dhala Namaa fi Waldaalee Hawaaasaa Oromoo idil-addunyaa irraa kenname.

Nuti dhabbileen asii gaditti maqaan keenya dhahame, qophii mootummaan Itoophiyaa dhimmoota bu’uraa biyyaalessaa irratti waliigaltee umuuf, marii biyyaalessaa  jalqabuuf taasisu itti dhiyeenyan hordofaa jirra.

Mootummaan labsii hundeeffama KMB ulaagaa ifa hin taaneen kophaa isaa raggaasiseera. Yeroo  ammaa kana, hojimaata ifa hin taanee fi abbootii dhimmaa ijoofi deeggartoota waliin marii ga’aan utuu hin taasifamiin namoonni  Komishiini Marii Biyyaalessaa gaggeessan filatamaa jira. 

Hidhamtootni siyaasaa muraasni hiikamuu isaanii agarree jirra; garuu hidhamtootni  kuma hedduu  ta’an ammayyuu mana hidhaa jiru. Tarkaanfiin dura  kun  mootummaan biyya bulchaa jiru hidhamtoota siyaasaa hafanillee hiikuuf akka yaade fi  qalbii guutuun  maricha irratti hirmaachuuf fedhii qabaachu agarsiisa jennee abdanna.

Haa ta’u malee, mootummaan Itoophiyaa qaama walaba, Komishiinii loogii  siyaasa irraa bilisa ta’e hundeessuu danda’u miti.  Kuni ammoo marii biyyaalessaa hunda hammate godhuuf ulaagaa ijoofi barbaachisaadha  .

Kanaafuu, ibsa Hagayya 18, 2021 basneen waraanii akka  dhaabatuu fi mariin hunda hirmaachise akka taasifamu  gaafatu irra deebi’uun, gaaga’amni  siyaasaa walxaxaan biyyattiin keessa jirtu  furamee  nageenni  waaraan akka dhufu  gorsa armaan gadii dhiyeessuu barbanna.

1.Waraanni hatattamaan akka dhaabbatu taasisuun, humnoota federaalaa fi garee hidhattootaa naannoo Oromiyaa, Tigraay, Beenishaangul Gumuz, Amhaara fi Affaar keessa jiran giddutti walii galteen dhukaasa dhaabuu taasifamee, mariin siyaasaa hunda hirmaachise akka godhamuuf haala miijessuu.

2.Lammilee waraanan miidhaman hundaaf dhiyeessii nyaataa fi qorichaa dabalatee deeggarsa namooma adda hin cinne haal duree tokko malee akka  taasifamu; kanneen amma sababa hongeetiin beelaaf saaxilaman deeggaruu  fi tajaajiloota bu’uura akka baankii, telekoomi, geejjibaa fi tajaajila ibsaa, lammilee miliyoonan lakkaa’aman naannolee Oromiyaa, Tigraayi, Beenishaangul Gumuuz, Affaar, Amaaraa fi Somaalee keessatti argamaniif akka deebi’u.

3.Hoggantoota Adda Bilisummaa Oromoo (ABO) dabalatee, hidhamtootni siyaasaa hundi haalduree tokko malee akka hiikaman. Caamsaa 2021 irraa eegalee hidhaa mana keessaarra kan jiran hayyu dureen dhabichaafi, dargaggootni Oromoo kumatamootan  mana hidhaa adda addaa keessa jiranii fi hidhamtootni biroo haalaa sabummaa irratti xiyyeffateen erga  labsiin yeroo muddamaa bahe hidhaman hundi akka hiikaman.

4.Humnootni biyya alaa hunduu,  keessumaa humni nageenyaa, loltootni fi basaastotni Ertiraa, Itoophiyaa keessaa akka ba’an taasisuun  biyyootni naannoo gaanfa Afrikaa  fi biyyootni Itoophiyaa wajjiin walitti dhufeenya qaban deeggarsa akka godhaanii fi haala dhiittaan mirgaa akkasumas wal waraansi waliinii itti  dhaabbatu haala miijessuu. 

5.Komishiinii marii biyyaalessaa walaba ta’e, qooda fudhattoota hundaa biratti fudhatamummaa qabu fi  marii biyyaalessaa ifaa fi hunda haammataa  ta’eef haalaa miijessu danda’u hundeessuu.   KMB mootummaan deeggaramu itti gafatamummaa barbaachisaa fi seena qabeessa kana amanamummaan ba’uu danda’a jennee hin amannuu;  komishiiniin qaama kamirrayyuu walaba ta’e akka hundeeffamuuf hawaasni idil-addunyaa deeggarsa barbaachisa akka taasisu waamicha dhiyeessina.

6. Marii  biyyaalessaa keessatti adeemsii fi tarkaanfileen fudhataman amanamuummaa uumuun marii dhugaatiif haala mijeessa. Kunis Oromiyaa  fi naannoollee hundatti  dirree siyaasaa bal’isuun miidiyaaleen walabaa akka jiraatan, mariiwwaan bu’uraa fi lammilee hundaa hirmaachisu taasisutu barbaachisa. Haaluma kanaan marii bal’aani fi hirmaachisaan qamoolee dhimmi ilaallatu waliin,yeroo, turtii, raawwii, iddoo, qabiyyee, saffisa, adeemsa, fi hojiirra oolmaa marichaa irratti akka taasifamu irra deebi’uun waamicha dhiyeessina.

Nuti dhabbileen asii gaditti maqaan keenna eeramee,  waldaaleen hawaaasaa, dhaabbileen Ogeeyyii, falmattoonni mirgoota namoomaa fi hawaasni waligalaa Oromoo, mootummaa Itoophiyaa fi qooda fudhattootni biyyattii hundaa akkasumas Hawaasa idil addunyaa,  Dhabbatni Motummoota Gamtoomanii, Yunaayitid Isteets, Chaayinaa, Gamtaan Awurooppaa fi biyyootni miseensa gamtichaa, Gamtaan Afrikaa fi  biyyootni miseensa gamtichaa, Gamtaan Emireetota Arabaa, Turkii fi Iraan, naannolee Itoophiyaa hunda keessatti walitti bu’iinsi akka dhaabbatuu fi  adeemsi marii biyyalessaa haqa qabessaa fi hirmaachisaa ta’e akka itti fufuf tarkaanfii barbaachisu akka fudhattan gaafanna.